वम्जन काले

हाम्रो घरको ठीक अगाडि एउटा घर छ, वम्जन रामेको । पहिले पहिले उसलाई सवैले बम्जन काले भन्थे अहिले वम्जन रामे भन्छन् ।
रामेले जाँडरक्सी खाएपछि घर छेउछाउ कसैले पनि नवसे हुन्छ । ओहो त्यसको वोली ..... । अश्लिल शव्दहरु वोल्न उसलाई आमा, छोराछोरी र अरु आफन्त – छरछिमेकी कसैबाट छलिनु पर्दैन । हाकाहाकी मनपरी वोलिदिन्छ । उसले जाँड खाएर आएको थाहा पाएपछि हामीले पनि घरदेखि अलि पर जानु पर्ने हुन्छ । सहनै नसक्ने गरी वोल्छ के गर्नु । त्यसो नगर, त्यस्तो नवोल भनेर सम्झाउनु भनेको आगोमा पेट्रोल हाल्नु जस्तै हो । अझ उल्टै आफैंलाई पो मनपरी भन्न थाल्छ । न पिट्दा हुने न सम्झाउँदा ।
हुन त वंशाणुगत गुण नै होला । उसको वावु पनि त्यस्तै नै थियो । मातेपछि जे पनि वोल्ने जे पनि गर्ने । कहिले खुकुरी वोकेर सवलाई काट्छु भन्दै घरका खाँवा, बोट विरुवा र इनारको रिंगमा खुकुरी बजार्थ्यो, कहिले आफ्नै श्रीमती र छोराछोरीलाई लात्तीले भकुर्थ्यो ।
यो रामे मोरो पनि उस्तै छ । २-३ महिना अघि उसको छोरोलाई के निहुँमा हो गर्‍यो कुन्नी वेस्सरी पिटेछ, उसको पालो पढाई सढाई मात्र के घरै छोडेर हिडिदिएछ । त्यसपछि रामेले के ग‍‍र्‍यो थाहा छ .... छोरो चाहिँका भए भरका सवै किताव निकालेर अचानोमा राखेर खुकुरीले छ्याक-छ्याक । मोरोले नचिनेर हो कि चिनेरै हो सानी छोरीको समेत किताव टुक्रा टुक्रा पारिदिएछ । त्यतिले मात्र नपुगेर ति टुक्रामा आगो पनि झोसिदिएछ ।
अव त जमाना पनि कस्तो पो आएछ । रक्सी खाएर मनपरी वोल्यो, घरमा आएका पाहुनालाई समेत तथानाम गर्‍यो भनेर अस्तीको दिन छरछिमेकी भद्र भलाद्मी वसेर सम्झाइ बुझाइ गर्न खोज्दा त उल्टै अव क्षेत्री वाहुनले के खोज्या हुन् पो भन्न थालेछन् । उ मात्रै होइन अरु पनि पो । अव त समावेशी समाजमा त वस्नै पो नहुने भइसकेछ त । पहिले पहिले त जसले गल्ती गरे पनि जात, भात र नाक छुट्याउँदैनथे त्यही ठाउँमा । अव त .... । कि अव जातै पिच्छे एउटा टोल बनाउनु पर्ने हो कि । वाहुनलाई एउटा टोल, क्षेत्रीलाई एउटा, राईलाई एउटा, तामाङ्गलाई एउटा, कामीलाई एउटा, दमाईलाई एउटा । नत्र भने त कमसे कम जसले गल्ती गरेको छ त्यसलाई आफ्नो जात नभनी कारवाही गर्ने या माफी नै भए पनि मगाउनु त हरेक सामाजिक प्राणिको कर्तव्य होइन र ।
अव एउटा तामाङ्ग या राई या लिम्वुले मात्र रक्सी खाएर जे पायो त्यही वोल्छन् भन्ने चाहीँ मेरो मनाशय कदापी पनि होइन नि । किनकि त्यही ठाउँमा अरु क्षेत्री वाहुन पनि छन् त्यसरी जाँड रक्सी खाएर मनपरी गर्ने वोल्ने । तर तिनीहरुलाई वेलामा वेलामा सामाजिक र कानुनी कारवाही भएका छन् । त्यसकारण मेरो खास भनाइ चाहिँ के भने गल्ती जसले गरे पनि कारवाहीको भागिदार हुनु पर्छ भन्ने मात्र हो ।